Η χτεσινή ημερομηνία (σημ. 21/4) ήταν η επέτειος γέννησης του Άντολφ Χίτλερ και η σημερινή η επέτειος του απριλιανού πραξικοπήματος. Πάντα πάνε διαδοχικά, δυστυχώς. Επ αφορμή των δύο δυσάρεστων και δυστοπικών επετείων, και με δεδομένη και την αρνητική σχετικά διάθεση λόγω αρρώστιας, πανδημίας και υποχρεωτικού αποκλεισμού, οφείλουμε να θυμηθούμε ότι η " ευχάριστη",πόσο μάλλον η ουτοπική, προοπτική για την ανθρώπινη κοινωνία είναι ένα από περισσότερα ιστορικό ενδεχόμενο, ένα ενδεχομενικό ιστορικό σενάριο (eventual, contingent).
Ο Διαφωτισμός ενίσχυσε ως ιδεολογία της Δύσης , και με δάνειο τρόπο και όλης της οικουμένης, αυτήν την γενική ιστορική αισιοδοξία,καθώς ο άνθρωπος μπορούσε τώρα να κατακτήσει την απόλυτη Πρόοδο. Στις πιο ριζοσπαστικές εκδοχές του ,όπως ο μαρξισμός, ο Διαφωτισμός θεώρησε το ουτοπικό σχέδιο είτε ως αποτέλεσμα μιας εξελικτικής κοινωνικής μηχανικής, είτε ως αναγκαιότητα και εξυπηρέτηση του Σχεδίου της Ιστορίας με σαφή κατάληξη (τροποποιημένο δάνειο του Μαρξ από τον Εγελο) είτε πάντως,σε κάθε περίπτωση, ως το κυρίαρχο και πιο πιθανό ιστορικό ενδεχόμενο. Αυτό είχε σίγουρα και πολύ καλές όψεις διότι βάσει αυτού του Μύθου ( ο Μύθος δεν είναι το Ψεύδος αλλά η κινητοποιούσα ιδεολογία για τις κοινωνικές δυνάμεις και ενεργός " κοινωνική φαντασία") οι άνθρωποι επί δύο αιώνες από το 1789 ως το τέλος περίπου του 20ου αιώνα πάλεψαν συλλογικά και βελτίωσαν σημαντικά την ταξική,δημοκρατική και πολιτικά φιλελεύθερη συνθήκη.
Γίναν γιγάντια κοινωνικά πειράματα που έχουν μεγάλη ιστορική και υλική αξία,παρά την τελική αποτυχία τους. Ειχε ,όμως,και ξεκάθαρα αρνητικές όψεις, δεδομένου ότι ο Εξτρεμιστικός Διαφωτισμός και η λογική της πλήρους κυριάρχησης του ανθρώπου πάνω στην Ιστορία και στη φύση και του τέλειου " νέου ανθρώπου" συνέβαλε σημαντικά στην αυταρχική " σκυροδέτηση" ορισμένων κοινωνιών και σε πειράματα όπως ο ναζισμός ( που πίστευε στον φυλετικό/βιολογικό αλλά και σκληρά εκμηχανισμένο νέο άνθρωπο) ,ο σοβιετικός γραφειοκρατικός καπιταλισμός ( που πίστεψε,στο όνομα του σοσιαλισμού, στον αταξικό,απόλυτα έλλογο και επίσης σκληρά εκμηχανισμένο "νέο άνθρωπο") ,ο ιμπεριαλισμός,που επένδυσε στο " βάρος της λευκής φυλής" και που αύριο μπορεί να επενδύσει σε μια αλλη ολοκληρωτική δυστοπία. Με το τέλος του 20ου αιώνα,οι παραδοσιακοί εξτρεμιστικοί Διαφωτισμοί φάνηκαν να έχουν ξεπεραστεί. Υποτίθεται ότι οι " ολοκληρωτισμοί" είχαν πια ηττηθεί χάριν της φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας. Δεν είναι ακριβώς έτσι,γιατί και ο ιμπεριαλισμός και ο άκαμπτος και δομικά νεοφιλελεύθερος πλέον καπιταλισμός έχουν ισχυρά ολοκληρωτικά χαρακτηριστικά και πιστεύουν,επίσης, στην ολοκληρωτική κινητοποίηση των ανθρώπων και των υλικών πόρων χάριν του κέρδους και της άνευ εμποδίων μονοπωλιακής αγοράς. Χαριν αυτής,συχνά χρησιμοποιούν εναλλάξ τα σκιάχτρα του νεοφασισμού και του κοσμοπολιτισμού των δικαιωμάτων. Επίσης,όλο και περισσότερο τα καπιταλιστικά συστήματα συνδέονται με την καθολική ηλεκτρονική επιτήρηση,την ευγονικού τύπου η πολεμικού τύπου γενετική μηχανική ,και την ένταξη της αναπαραγωγής της επιστήμης και της τεχνολογίας σε ένα εξτρεμιστικό καπιταλιστικό σχέδιο. Αυτά σημαίνουν με μαθηματική ακρίβεια την καταστροφή του ανθρώπινου πολιτισμού, όπως τον ξέρουμε. Η υποχώρηση των ιδεών του μαρξιστικού σοσιαλισμού στις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες ,η ήττα του στην δύο αιώνων κλασσική εποχή των επαναστάσεων ( σχηματικά 1789 ως 1989) ,η καπιταλιστικοποίηση όλου του πλανήτη και η άνοδος της πιο δυστοπικής ,μετά τον ναζισμό, μορφής εξτρεμιστικού διαφωτισμού,που είναι ο διεθνοποιημένος ύστερος καπιταλισμός και ιμπεριαλισμός, σηματοδοτούν το ζήτημα της ιστορικής εναλλακτικής προς τον σοσιαλισμό υπό οιανδήποτε έννοια,που είναι η εκβαρβαρισμένη υποχώρηση και αποσύνθεση του ανθρώπινου πολιτισμού. Είναι αυτό που η Ρόζα Λούξεμπουργκ στο έργο της " Μπροσούρα του Γιουνιους" ( 1915) όρισε,εν μέσω του πρώτου ιμπεριαλιστικού πολέμου, ως το αντίθετο λογικό ενδεχόμενο προς την δίκαιη σοσιαλιστική κοινωνία,την αποσύνθεση και καταστροφή του πολιτισμού μέσα από την απεριόριστη καπιταλιστική κυριαρχία,την πολιτιστική και κοινωνική παρακμή και τον πόλεμο. Είναι αυτό που ο Τρότσκυ επιχείρησε οξυδερκώς να διαλευκάνει στο ύστερο βιβλίο του " Υπεράσπιση του Μαρξισμού" ( 1940), γράφοντας ότι αν η προλεταριακή επανάσταση δεν νικούσε στον επικείμενο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο,πιθανόν το ζήτημα του σοσιαλισμού θα έπαυε να είναι ιστορικά επίκαιρο και θα παρέμενε στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα για τους μαρξιστές της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των νέων σκλάβων. Τραγική,υπερβολική αλλά και έξυπνη σκέψη. Το γεγονός ότι αυτή η παράγραφος έχει τύχει της λήθης των επιγόνων του Τρότσκυ επί ογδόντα χρόνια αποδεικνύει και την ισχυρή ασυνέχεια της θέσης τους με την θέση του ύστερου Τρότσκυ. Όμως,αυτό δεν θα μας απασχολήσει σε αυτήν εδώ την ανάρτηση. Υπάρχουν σοβαρότερα ζητήματα μπροστά μας από την παρακμή του τροτσκισμού η άλλων μαρξιστικών ρευμάτων.
Με όλα αυτά,δεν θέλω να σας κάνω την καρδιά περιβόλι,κατά το κοινώς λεγόμενο,ούτε να πω ότι η βαρβαρότητα είναι το σίγουρο,νομοτελειακό και αμετάκλητο μέλλον των επόμενων γενεών. Θέλω,όμως,με θάρρος γνώμης,να καταθέσω την σκέψη μου ότι το ενδεχόμενο της βαρβαρότητας είναι αρκετά πιο Πιθανό από ο,τι ήταν πριν από τρεις η τέσσερις δεκαετίες και οι δυνάμεις ενός ριζοσπαστικού κοινωνικά και μη τεχνοκρατικού ορθολογισμού,που θα πίστευε στην κοινωνική δικαιοσύνη αλλά και στην ισορροπία ανθρώπου και φύσης ( όπως δείχνει η πανδημία,η με οποιαδήποτε έννοια επιβάρυνση του κλίματος κλπ) είναι πιο αδύναμες και μέσα στα πλαίσια της μεταμοντέρνας ιδεολογικής σύγχυσης πιο αποπροσανατολισμένες, κατακερματισμένες,αντιφατικές και άβουλες. Το ρήγμα, το σπάραγμα και όχι η συνοχή και η ενότητα είναι πια η κυρίαρχη νοητική και κοινωνική μορφή. Με αυτήν την έννοια,και χωρίς αυτό να είναι ακόμη αμετάκλητο,η πορεία του πολιτισμού προς την βαρβαρότητα έχει ήδη ξεκινήσει. Ισως μάλιστα να έχει προχωρήσει και αρκετά.Η " προοδευτική" ψευτοαισιοδοξία είτε των κεντρώων φιλελευθέρων και των νεοφιλελεύθερων οπαδών του διεθνούς κεφαλαίου είτε των ακριτών και δογματικών συνεχιστών του μαρξισμού ( για τους οποίους οι κλασσικοί δεν θα ήταν περήφανοι) δεν είναι ούτε νοητικά αντικειμενική ούτε πολιτικά στερεή. Πιο πολύ ,η αισιοδοξία τους χρησιμεύει στην συμβολική άγρα ανυποψίαστων οπαδών παρά στο σταμάτημα της αρνητικής πορείας .Στην αναπαραγωγή ιδεολογιών,πρακτικών και κοινωνικών κύκλων,που είναι χρεωκοπημένοι και αδιέξοδοι,ακόμη και αν οι φορείς τους δεν είναι τελείως κυνικοί και τελούν σε σχετική σύγχυση.
Η δεύτερη σκέψη είναι η ευχή αλλά και η πολιτική ανάγκη πρακτικής συλλογικής δουλειάς κοινωνικά και πολιτικά ώστε να αποδυναμωθεί και προοπτικά να ανατραπεί η καπιταλιστική και ιμπεριαλιστική συνθήκη.Η επί σαράντα χρόνια κρίση του καπιταλιστικού μέσου ποσοστού κέρδους αλλά και η διαρκής παραγωγή βαθιών ανισοτήτων,πολέμων και οικολογικής καταστροφής,δείχνει όχι ότι ο καπιταλισμός δεν μπορεί πια να διευρύνει τις παραγωγικές δυνάμεις (πράγμα πολύ αμφίβολο,πέραν του θεμελιακού ερωτήματος αν είμαστε ΕΜΕΙΣ θεμελιακά υπέρ της συνεχούς και απεριόριστης ανάπτυξης της τεχνολογίας και των παραγωγικών δυνάμεων) αλλά ότι υπάρχει μια εξάντληση της δυναμικής του καπιταλιστικού συστήματος ως προς το να εγγυηθεί ,έστω και περιορισμένα,το γενικό συμφέρον του πολιτισμού,με μια πολύ γενική έννοια, μια εξάντληση της γνήσιας,γκραμσιανού τύπου, ηγεμονικής του ικανότητας. Από την άλλη πλευρά,μπορεί το παλιό να παρακμάσει μακροχρόνια,χωρίς να γεννηθεί τίποτε το ποιοτικά νέο. Ας θυμηθούμε την περίοδο υποχώρησης της Ρώμης στην Δυτική Ευρώπη και αυτό που επηκολουθησε. Ας θυμηθούμε την αδυναμία των ιταλικών πόλεων μετά τον 16ο αιώνα,να μεταβούν στον καπιταλισμό .Η ακόμη,χειρότερα, μπορεί να γεννηθεί κάτι το τερατώδες νέο,που δεν γνωρίζουμε ακόμη,που θα είναι ακόμη χειρότερο από αυτό που ιστορικά ορίζουμε ως καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής ( δέστε τις απόψεις του Εμ.Βαλερσταιν για την πορεία του παγκόσμιου συστήματος που δεν συμμερίζομαι απόλυτα,αλλά θεωρώ πολύ ενδιαφέρουσες)..Για να το αποφύγει η ανθρωπότητα,πρέπει μέσα από τα τρέχοντα πλήγματα και κρίσεις να αναπτύξει μια νέου τύπου δίκαιη και σοσιαλιστική κοινωνική συνείδηση, αντίθετη στην εξατομίκευση και στην τεχνοκρατία του καπιταλιστικού πολιτισμού αλλά και στην παλιά σοσιαλιστική συνείδηση,σύμφωνα με την οποία ο κομμουνισμός είναι η άρση όλων των δεινών, όλης της τραγικότητας του ανθρώπου,όλων των συγκρούσεων ,κυριαρχιών και ανισοτήτων,είναι πρακτικά ένας Εγκοσμιος Παράδεισος. Όπως επίσης και ότι η εργατική τάξη είναι διαχρονικά άμεμπτη και αυτοτροφοδοτούμενη ως συλλογικό ανατρεπτικό υποκείμενο. Αυτός ο μύθος πρέπει να εγκαταλειφθεί ,καθώς οι αναλογίες του με τον καπιταλιστικό μύθο και με τον μύθο της Προόδου (με μικρό Μ ως ψεύδος και με κεφαλαίο Μ ως ενεργός ιδεολογία) είναι πια και προφανείς αλλά και μελλοντικά δυσοίωνες.Η επιστροφή σε έναν πιο μετριοπαθή και εξ αυτού του λόγου πιο έλλογο διαφωτισμό και σε έναν πιο περιορισμένης και μετρημένης εμβέλειας και αισιοδοξίας σοσιαλισμό και κομμουνισμό (χρησιμοποιώ τους όρους ως συνώνυμους του αντικαπιταλισμού και της δικαιοσύνης, για να συνεννοηθούμε,παρά την μεγάλη ιστορική φθορά τους,) συνιστά απόλυτη αναγκαιότητα,για να σταματήσει την πορεία προς τον κατήφορο. Στιγμές πλανητικά τραγικές,σαν αυτήν που ζούμε,θα μπορούσαν δυνητικά να αποτελέσουν καμπή για μια τέτοια κοινωνική και πολιτική ανασύνταξη.Που θα έπρεπε,αναγκαστικά,να είναι και σε σοβαρό βαθμό μορφωτική και πολιτισμική. Αυτό σημαίνει πρακτικές αναδιαμόρφωσης των κοινωνικών και πολιτικών υποκειμένων και νέες πλανητικές συνειδήσεις.Δεν ξέρω αν θα γίνει,αυτό που ξέρω είναι ότι τα κλασσικά υποκείμενα της Αριστεράς,αν αυτό όντως προχωρήσει, δεν θα είναι αυτά που θα οδηγήσουν. Ισως να μην είναι καν αυτά που θα ακολουθήσουν σε δεύτερη φάση..Αυτό το βλέπω όλο και πιο ξεκάθαρα.
ΥΓ Στο παρόν διακυβεύονται και πολύ πρακτικά και κρίσιμα ζητήματα για την πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού αλλά και της συναισθηματικής δομής των ανθρώπων.Τα όρια του επιτηρητικού κρατικού και εργοδοτικού ελέγχου, και πόσο αυτός σε ακραίο βαθμό μπορεί να παγιωθεί.Το ζήτημα του φυσικού και σωματικού τρόπου προσωπικής και κοινωνικής επικοινωνίας,που έχει αρχίσει να γίνεται πιο δευτερεύων ήδη με την γενίκευση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας και του ιντερνετ ( ανεξαρτήτως των θετικών και χρήσιμων όψεων της) και τώρα μπορεί να παραλύσει πιο δομικά και πιο μόνιμα. Ζητήματα πρωτεύουσας σημασίας,που δεν σημαίνουν βέβαια ότι πρέπει άμεσα να πάψουν οι προφυλάξεις για την αρρώστια,δεν εννοώ αυτό. Σημαίνουν όμως σίγουρα ότι μπορεί ,χωρίς να το καταλάβουμε, να μεταβούμε σε έναν εφιαλτικό κόσμο. Καλό απόγευμα,ψυχραιμία και σκέψη.
21 Απριλίου 2020 / Πηγή
Γίναν γιγάντια κοινωνικά πειράματα που έχουν μεγάλη ιστορική και υλική αξία,παρά την τελική αποτυχία τους. Ειχε ,όμως,και ξεκάθαρα αρνητικές όψεις, δεδομένου ότι ο Εξτρεμιστικός Διαφωτισμός και η λογική της πλήρους κυριάρχησης του ανθρώπου πάνω στην Ιστορία και στη φύση και του τέλειου " νέου ανθρώπου" συνέβαλε σημαντικά στην αυταρχική " σκυροδέτηση" ορισμένων κοινωνιών και σε πειράματα όπως ο ναζισμός ( που πίστευε στον φυλετικό/βιολογικό αλλά και σκληρά εκμηχανισμένο νέο άνθρωπο) ,ο σοβιετικός γραφειοκρατικός καπιταλισμός ( που πίστεψε,στο όνομα του σοσιαλισμού, στον αταξικό,απόλυτα έλλογο και επίσης σκληρά εκμηχανισμένο "νέο άνθρωπο") ,ο ιμπεριαλισμός,που επένδυσε στο " βάρος της λευκής φυλής" και που αύριο μπορεί να επενδύσει σε μια αλλη ολοκληρωτική δυστοπία. Με το τέλος του 20ου αιώνα,οι παραδοσιακοί εξτρεμιστικοί Διαφωτισμοί φάνηκαν να έχουν ξεπεραστεί. Υποτίθεται ότι οι " ολοκληρωτισμοί" είχαν πια ηττηθεί χάριν της φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας. Δεν είναι ακριβώς έτσι,γιατί και ο ιμπεριαλισμός και ο άκαμπτος και δομικά νεοφιλελεύθερος πλέον καπιταλισμός έχουν ισχυρά ολοκληρωτικά χαρακτηριστικά και πιστεύουν,επίσης, στην ολοκληρωτική κινητοποίηση των ανθρώπων και των υλικών πόρων χάριν του κέρδους και της άνευ εμποδίων μονοπωλιακής αγοράς. Χαριν αυτής,συχνά χρησιμοποιούν εναλλάξ τα σκιάχτρα του νεοφασισμού και του κοσμοπολιτισμού των δικαιωμάτων. Επίσης,όλο και περισσότερο τα καπιταλιστικά συστήματα συνδέονται με την καθολική ηλεκτρονική επιτήρηση,την ευγονικού τύπου η πολεμικού τύπου γενετική μηχανική ,και την ένταξη της αναπαραγωγής της επιστήμης και της τεχνολογίας σε ένα εξτρεμιστικό καπιταλιστικό σχέδιο. Αυτά σημαίνουν με μαθηματική ακρίβεια την καταστροφή του ανθρώπινου πολιτισμού, όπως τον ξέρουμε. Η υποχώρηση των ιδεών του μαρξιστικού σοσιαλισμού στις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες ,η ήττα του στην δύο αιώνων κλασσική εποχή των επαναστάσεων ( σχηματικά 1789 ως 1989) ,η καπιταλιστικοποίηση όλου του πλανήτη και η άνοδος της πιο δυστοπικής ,μετά τον ναζισμό, μορφής εξτρεμιστικού διαφωτισμού,που είναι ο διεθνοποιημένος ύστερος καπιταλισμός και ιμπεριαλισμός, σηματοδοτούν το ζήτημα της ιστορικής εναλλακτικής προς τον σοσιαλισμό υπό οιανδήποτε έννοια,που είναι η εκβαρβαρισμένη υποχώρηση και αποσύνθεση του ανθρώπινου πολιτισμού. Είναι αυτό που η Ρόζα Λούξεμπουργκ στο έργο της " Μπροσούρα του Γιουνιους" ( 1915) όρισε,εν μέσω του πρώτου ιμπεριαλιστικού πολέμου, ως το αντίθετο λογικό ενδεχόμενο προς την δίκαιη σοσιαλιστική κοινωνία,την αποσύνθεση και καταστροφή του πολιτισμού μέσα από την απεριόριστη καπιταλιστική κυριαρχία,την πολιτιστική και κοινωνική παρακμή και τον πόλεμο. Είναι αυτό που ο Τρότσκυ επιχείρησε οξυδερκώς να διαλευκάνει στο ύστερο βιβλίο του " Υπεράσπιση του Μαρξισμού" ( 1940), γράφοντας ότι αν η προλεταριακή επανάσταση δεν νικούσε στον επικείμενο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο,πιθανόν το ζήτημα του σοσιαλισμού θα έπαυε να είναι ιστορικά επίκαιρο και θα παρέμενε στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα για τους μαρξιστές της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των νέων σκλάβων. Τραγική,υπερβολική αλλά και έξυπνη σκέψη. Το γεγονός ότι αυτή η παράγραφος έχει τύχει της λήθης των επιγόνων του Τρότσκυ επί ογδόντα χρόνια αποδεικνύει και την ισχυρή ασυνέχεια της θέσης τους με την θέση του ύστερου Τρότσκυ. Όμως,αυτό δεν θα μας απασχολήσει σε αυτήν εδώ την ανάρτηση. Υπάρχουν σοβαρότερα ζητήματα μπροστά μας από την παρακμή του τροτσκισμού η άλλων μαρξιστικών ρευμάτων.
Με όλα αυτά,δεν θέλω να σας κάνω την καρδιά περιβόλι,κατά το κοινώς λεγόμενο,ούτε να πω ότι η βαρβαρότητα είναι το σίγουρο,νομοτελειακό και αμετάκλητο μέλλον των επόμενων γενεών. Θέλω,όμως,με θάρρος γνώμης,να καταθέσω την σκέψη μου ότι το ενδεχόμενο της βαρβαρότητας είναι αρκετά πιο Πιθανό από ο,τι ήταν πριν από τρεις η τέσσερις δεκαετίες και οι δυνάμεις ενός ριζοσπαστικού κοινωνικά και μη τεχνοκρατικού ορθολογισμού,που θα πίστευε στην κοινωνική δικαιοσύνη αλλά και στην ισορροπία ανθρώπου και φύσης ( όπως δείχνει η πανδημία,η με οποιαδήποτε έννοια επιβάρυνση του κλίματος κλπ) είναι πιο αδύναμες και μέσα στα πλαίσια της μεταμοντέρνας ιδεολογικής σύγχυσης πιο αποπροσανατολισμένες, κατακερματισμένες,αντιφατικές και άβουλες. Το ρήγμα, το σπάραγμα και όχι η συνοχή και η ενότητα είναι πια η κυρίαρχη νοητική και κοινωνική μορφή. Με αυτήν την έννοια,και χωρίς αυτό να είναι ακόμη αμετάκλητο,η πορεία του πολιτισμού προς την βαρβαρότητα έχει ήδη ξεκινήσει. Ισως μάλιστα να έχει προχωρήσει και αρκετά.Η " προοδευτική" ψευτοαισιοδοξία είτε των κεντρώων φιλελευθέρων και των νεοφιλελεύθερων οπαδών του διεθνούς κεφαλαίου είτε των ακριτών και δογματικών συνεχιστών του μαρξισμού ( για τους οποίους οι κλασσικοί δεν θα ήταν περήφανοι) δεν είναι ούτε νοητικά αντικειμενική ούτε πολιτικά στερεή. Πιο πολύ ,η αισιοδοξία τους χρησιμεύει στην συμβολική άγρα ανυποψίαστων οπαδών παρά στο σταμάτημα της αρνητικής πορείας .Στην αναπαραγωγή ιδεολογιών,πρακτικών και κοινωνικών κύκλων,που είναι χρεωκοπημένοι και αδιέξοδοι,ακόμη και αν οι φορείς τους δεν είναι τελείως κυνικοί και τελούν σε σχετική σύγχυση.
Η δεύτερη σκέψη είναι η ευχή αλλά και η πολιτική ανάγκη πρακτικής συλλογικής δουλειάς κοινωνικά και πολιτικά ώστε να αποδυναμωθεί και προοπτικά να ανατραπεί η καπιταλιστική και ιμπεριαλιστική συνθήκη.Η επί σαράντα χρόνια κρίση του καπιταλιστικού μέσου ποσοστού κέρδους αλλά και η διαρκής παραγωγή βαθιών ανισοτήτων,πολέμων και οικολογικής καταστροφής,δείχνει όχι ότι ο καπιταλισμός δεν μπορεί πια να διευρύνει τις παραγωγικές δυνάμεις (πράγμα πολύ αμφίβολο,πέραν του θεμελιακού ερωτήματος αν είμαστε ΕΜΕΙΣ θεμελιακά υπέρ της συνεχούς και απεριόριστης ανάπτυξης της τεχνολογίας και των παραγωγικών δυνάμεων) αλλά ότι υπάρχει μια εξάντληση της δυναμικής του καπιταλιστικού συστήματος ως προς το να εγγυηθεί ,έστω και περιορισμένα,το γενικό συμφέρον του πολιτισμού,με μια πολύ γενική έννοια, μια εξάντληση της γνήσιας,γκραμσιανού τύπου, ηγεμονικής του ικανότητας. Από την άλλη πλευρά,μπορεί το παλιό να παρακμάσει μακροχρόνια,χωρίς να γεννηθεί τίποτε το ποιοτικά νέο. Ας θυμηθούμε την περίοδο υποχώρησης της Ρώμης στην Δυτική Ευρώπη και αυτό που επηκολουθησε. Ας θυμηθούμε την αδυναμία των ιταλικών πόλεων μετά τον 16ο αιώνα,να μεταβούν στον καπιταλισμό .Η ακόμη,χειρότερα, μπορεί να γεννηθεί κάτι το τερατώδες νέο,που δεν γνωρίζουμε ακόμη,που θα είναι ακόμη χειρότερο από αυτό που ιστορικά ορίζουμε ως καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής ( δέστε τις απόψεις του Εμ.Βαλερσταιν για την πορεία του παγκόσμιου συστήματος που δεν συμμερίζομαι απόλυτα,αλλά θεωρώ πολύ ενδιαφέρουσες)..Για να το αποφύγει η ανθρωπότητα,πρέπει μέσα από τα τρέχοντα πλήγματα και κρίσεις να αναπτύξει μια νέου τύπου δίκαιη και σοσιαλιστική κοινωνική συνείδηση, αντίθετη στην εξατομίκευση και στην τεχνοκρατία του καπιταλιστικού πολιτισμού αλλά και στην παλιά σοσιαλιστική συνείδηση,σύμφωνα με την οποία ο κομμουνισμός είναι η άρση όλων των δεινών, όλης της τραγικότητας του ανθρώπου,όλων των συγκρούσεων ,κυριαρχιών και ανισοτήτων,είναι πρακτικά ένας Εγκοσμιος Παράδεισος. Όπως επίσης και ότι η εργατική τάξη είναι διαχρονικά άμεμπτη και αυτοτροφοδοτούμενη ως συλλογικό ανατρεπτικό υποκείμενο. Αυτός ο μύθος πρέπει να εγκαταλειφθεί ,καθώς οι αναλογίες του με τον καπιταλιστικό μύθο και με τον μύθο της Προόδου (με μικρό Μ ως ψεύδος και με κεφαλαίο Μ ως ενεργός ιδεολογία) είναι πια και προφανείς αλλά και μελλοντικά δυσοίωνες.Η επιστροφή σε έναν πιο μετριοπαθή και εξ αυτού του λόγου πιο έλλογο διαφωτισμό και σε έναν πιο περιορισμένης και μετρημένης εμβέλειας και αισιοδοξίας σοσιαλισμό και κομμουνισμό (χρησιμοποιώ τους όρους ως συνώνυμους του αντικαπιταλισμού και της δικαιοσύνης, για να συνεννοηθούμε,παρά την μεγάλη ιστορική φθορά τους,) συνιστά απόλυτη αναγκαιότητα,για να σταματήσει την πορεία προς τον κατήφορο. Στιγμές πλανητικά τραγικές,σαν αυτήν που ζούμε,θα μπορούσαν δυνητικά να αποτελέσουν καμπή για μια τέτοια κοινωνική και πολιτική ανασύνταξη.Που θα έπρεπε,αναγκαστικά,να είναι και σε σοβαρό βαθμό μορφωτική και πολιτισμική. Αυτό σημαίνει πρακτικές αναδιαμόρφωσης των κοινωνικών και πολιτικών υποκειμένων και νέες πλανητικές συνειδήσεις.Δεν ξέρω αν θα γίνει,αυτό που ξέρω είναι ότι τα κλασσικά υποκείμενα της Αριστεράς,αν αυτό όντως προχωρήσει, δεν θα είναι αυτά που θα οδηγήσουν. Ισως να μην είναι καν αυτά που θα ακολουθήσουν σε δεύτερη φάση..Αυτό το βλέπω όλο και πιο ξεκάθαρα.
ΥΓ Στο παρόν διακυβεύονται και πολύ πρακτικά και κρίσιμα ζητήματα για την πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού αλλά και της συναισθηματικής δομής των ανθρώπων.Τα όρια του επιτηρητικού κρατικού και εργοδοτικού ελέγχου, και πόσο αυτός σε ακραίο βαθμό μπορεί να παγιωθεί.Το ζήτημα του φυσικού και σωματικού τρόπου προσωπικής και κοινωνικής επικοινωνίας,που έχει αρχίσει να γίνεται πιο δευτερεύων ήδη με την γενίκευση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας και του ιντερνετ ( ανεξαρτήτως των θετικών και χρήσιμων όψεων της) και τώρα μπορεί να παραλύσει πιο δομικά και πιο μόνιμα. Ζητήματα πρωτεύουσας σημασίας,που δεν σημαίνουν βέβαια ότι πρέπει άμεσα να πάψουν οι προφυλάξεις για την αρρώστια,δεν εννοώ αυτό. Σημαίνουν όμως σίγουρα ότι μπορεί ,χωρίς να το καταλάβουμε, να μεταβούμε σε έναν εφιαλτικό κόσμο. Καλό απόγευμα,ψυχραιμία και σκέψη.
21 Απριλίου 2020 / Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου