Ο Σιδηρούς Κανόνας των Μισθών (Μέρος Έκτο)

Σπύρος Λαβδιώτης

Εδώ το Πρώτο , Δεύτερο , Τρίτο , Τέταρτο και Πέμπτο μέρος

Ένα από τα παράδοξα της ιστορίας της οικονομίας είναι ότι την ίδια χρονική περίοδο της ονομασθείσης, η Εποχή του Διαφωτισμού και της Προόδου - μιας νέας εποχής του φωτός και της λογικής που διακήρυξαν οι philosophes - θα κάνει την εμφάνιση το φαινόμενο της συσσώρευσης μεγάλου πλούτου των ολίγων εν μέσω πείνας και δυστυχίας των πολλών. Ήταν αυτό το κοινωνικό τοπίο που οδήγησε τον J.J.Rousseau να διατυπώσει το διάσημο ερώτημα: «Ο άνθρωπος γεννήθηκε ελεύθερος κι αυτός είναι παντού σε αλυσίδες. Εκείνοι που θεωρούν τους εαυτούς τους εξουσιαστές των άλλων είναι πράγματι περισσότερο σκλάβοι απ’ ό, τι αυτοί. Πώς προκλήθηκε αυτή η αλλαγή;»1 Αυτό «δεν το γνωρίζω», απάντησε με παρρησία ο περίφημος φιλόσοφος. Πώς να γνωρίζει ο Rousseau που έγραψε, «ο πλούτος δίνει τη δυνατότητα σε μερικούς ανθρώπους να σκλαβώσουν τους άλλους»,2 ότι μια ενωμένη ομάδα η οποία ονομάστηκε Φυσιοκράτες ή Les Économists, θα επιβεβαίωνε σύντομα το γνωμικό του.

Ο Σιδηρούς Κανόνας των Μισθών (Μέρος Πέμπτο)

Σπύρος Λαβδιώτης

Εδώ το Πρώτο  , Δεύτερο ,  Τρίτο και Τέταρτο μέρος

Οι αναγνώστες του φημισμένου έργου, ο Πλούτος των Εθνών, πιθανώς να ενθυμούνται ότι ο Adam Smith στη διαπραγμάτευση των εργατικών μισθών, ξαφνικά αναφέρεται στο όνομα κάποιου Μr. Cantillon 1 - ένα σπάνιο περιστατικό για τον Smith να μνημονεύσει έργα συγγραφέων. Και με επιφύλαξη δηλώνει ότι ο Cantillon ‘φαίνεται’ «να υποθέτει ότι ο μισθός του χαμηλότερου είδους των κοινών εργατών πρέπει παντού αυτός να είναι τουλάχιστον διπλάσιος των μέσων της επιβίωσης τους, προκειμένου ο ένας με τον άλλον να είναι σε θέση να αναθρέψουν δύο παιδιά». 2 Έτσι ξεκινάει μια ιστορία, ιστορία μυστηρίου και αινίγματος να αποκαλυφθεί πιο είναι το πρόσωπο - διότι ο Smith δεν αναφέρει πηγή - το οποίο απορρίπτει το αξίωμα των φυσιοκρατών που διατύπωσε ο Turgot ότι «οι μισθοί του εργάτη πρέπει να είναι περιορισμένοι μόνο στο τι είναι αναγκαίο να του προμηθεύσει τα μέσα επιβίωσης». Το μυστήριο περιπλέκεται διότι το βιβλίο του Cantillon, Essai sur la nature du commerce en général είχε εκδοθεί το 1755, πριν την ακμή στης φυσιοκρατικής σχολής, 1756 - 1776, και ο Quesnay, αλλά και ο Turgot γνώριζαν το περιεχόμενο του.

Ο Σιδηρούς Κανόνας των Μισθών (Μέρος Τέταρτο)

Σπύρος Λαβδιώτης 

Διαβάστε το Πρώτο , Δεύτερο και Τρίτο μέρος 

Ίσως είναι ωφέλιμο να αναφερθεί ότι το δόγμα της Φυσιοκρατίας, το οποίο έκανε την εμφάνιση στη Γαλλία το δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα, και είχε μετεωρική αποδοχή μια γενιά πριν την Γαλλική Επανάσταση, βασίζεται στο έργο Οικονομικός του Ξενοφώντα. Ο Οικονομικός, όπου εξαίρονται τα πλεονεκτήματα της γεωργίας και της αγροτικής καλλιέργειας, αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της γαλλικής σχολής Les Économists, των ευφυών φυσιοκρατών, όπως τους αποκαλούσαν την περίοδο εκείνη. Με τα αναγκαία αγαθά που παράγονται από τη μητέρα και τροφό γη και κάνουν τη ζωή ευχάριστη ασχολείται η οικονομία αναφέρει ο Ξενοφών, και ήχησε για πρώτη φορά στην οικουμένη η λέξη «οικονομία», δια στόματος του Σωκράτη :«Πες μου Κριτόβουλε, η οικονομία είναι πράγματι το όνομα μιας επιστήμης, όπως η ιατρική, η σιδηρουργική και η αρχιτεκτονική»; «Έτσι πιστεύω», απάντησε ο Κριτόβουλος.

Ο Σιδηρούς Κανόνας των Μισθών (Μέρος Τρίτο)

Σπύρος Λαβδιώτης

 Διαβάστε το Πρώτο και  Δεύτερο μέρος 

Πολύ σπάνια στην ιστορία, τα συμφέροντα των γαιοκτημόνων παρήγαγαν μια πειστική φιλοσοφική δικαίωση για τα προνόμια τους. Ο ισχυρισμός συνήθως ήταν ότι η προνομιούχος θέση τους απορρέει από ένα θεϊκό δίκαιο ή νόμο της φύσεως. Ωστόσο, η Γαλλία του δεύτερου ήμισυ του 18ου αιώνα αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση στην περίοδο της δεσποτικής μοναρχίας του Λουδοβίκου 15ου και Λουδοβίκου 16ου. Ειδικά στις Βερσαλλίες, το χαρακτηριστικό γνώρισμα των συναθροίσεων της Γαλλικής αριστοκρατίας, δεν ήταν συζητήσεις για τέχνες και μουσική, αλλά για θέματα που αφορούσαν τους γαιοκτήμονες και το ρόλο της γεωργίας, ως η μοναδική πηγή του πλούτου. Ήταν μια ενωμένη ομάδα που ονομάστηκε, Φυσιοκράτες ή Les Économists,και οι ιδέες τους συνδέονταν όχι με το άτομο, αλλά με την κοινωνία εξ ολοκλήρου.

Το δόγμα της Φυσιοκρατίας δεν υπήρχε πριν το 1750, αναφέρει ο Schumpeter, και «όλο το Παρίσι και ακόμη περισσότερο οι Βερσαλλίες συζητούσαν γύρο απ’ αυτό, από το 1760 έως το 1770».1 Τη μετεωρική αποδοχή των θεωριών της φυσιοκρατικής σχολής οι ιστορικοί την αποδίδουν κυρίως,στην επιρροή του François Quesnay2-ένας από τους πιο φημισμένους γιατρούς των ημερών του -ο οποίος διατύπωσε τις οικονομικές του θεωρίες πρώτη φορά σε ηλικία 62 ετών. Μια υπενθύμιση, ότι η ζωή παρόλα τα πισωγυρίσματα, τις αβεβαιότητες και συγκινήσεις, δεν τελειώνει σύντομα.

Ο Σιδηρούς Κανόνας των Μισθών (Μέρος Δεύτερο)

Σπύρος Λαβδιώτης

Διαβάστε το Πρώτο Μέρος εδώ

Στα πρώτα χρόνια της Βιομηχανικής Επανάστασης, με την επικράτηση του laissez-faire καπιταλισμού οι ανταμοιβές της αποτελεσματικότητας και τεχνολογικής εξέλιξης διανέμονταν πολύ άνισα. Ο αυξηθείς πλούτος που δημιουργήθηκε δεν ήταν για τους πολλούς, αλλά για τους λίγους, τους νέους επιχειρηματίες και βιομηχάνους, και όχι για τους εργάτες τους που δούλευαν υπό άθλιες συνθήκες. Οι κάτοχοι των νέων εργοστασίων, των πρώτων υλών, ή των σιδηροδρόμων, διέμεναν σε επιβλητικές επαύλεις, ενώ οι εργάτες τους και οι οικογένειες τους, ζούσαν σε σκοτεινά, ανθυγιεινά και δύσοσμα χαμόσπιτα, συνωστισμένα σε βρώμικους και άστρωτους δρόμους.

Στα εργοστάσια οι εγκαταστάσεις ήταν επισφαλείς με πληθώρα μηχανών χωρίς προφυλάξεις ασφαλείας και με κακό φωτισμό, που σύμφωνα με την παράδοση «το μόνο φως που υπήρχε ήταν το φως του ηλίου που περνούσε μέσα από τα παράθυρα». Ένα από τα χαρακτηριστικά των βιομηχανικών χώρων εργασίας το οποίο είναι οικείο τις πάση, ήταν οι πολλές ώρες εργασίας για τους μεγάλους αλλά και τους μικρούς που δούλευαν από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ για ένα κομμάτι ψωμί.

Ο Σιδηρούς Κανόνας των Μισθών (Μέρος Πρώτο)

Σπύρος Λαβδιώτης

Τα οικονομικά έγιναν υποκείμενο σοβαρής μελέτης σε ένα σημαντικό κομβικό σημείο του δυτικού πολιτισμού που οι ιστορικοί ονόμασαν περίοδο της Βιομηχανικής Επανάστασης. Το κοσμοϊστορικό αυτό γεγονός προκάλεσε ραγδαίες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές μεταβολές με τη διάλυση του θεσμού της Φεουδαρχίας. Η μετάβαση σε νέους μεθόδους παραγωγής και η ανάπτυξη του εργοστασίου άλλαξαν τον τρόπο ζωής και οι οικονομικές ιδέες άρχισαν να παίρνουν την σύγχρονη μορφή τους. 

Η Βιομηχανική Επανάσταση, η οποία ξεκίνησε στο δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα πρώτα στην Αγγλία 1 και γρήγορα επεκτάθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη και Βόρεια Αμερική, είναι ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας. Αυτή μεταμόρφωσε τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές κοινωνίες από κυρίως αγροτικές βασιζόμενες στη γεωργική παραγωγή, σε αστικές, έχοντας ως βάση τη βιομηχανική παραγωγή. Το γεγονός προκάλεσε μαζική αποδημία του αγροτικού κόσμου από την ύπαιθρο σε αστικά κέντρα καθώς οι άνθρωποι μετακινήθηκαν για εύρεση εργασίας στα νέα εργοστάσια που αναπτύσσονταν με γρήγορους ρυθμούς την περίοδο εκείνη. 

Ήταν η Επανάσταση του 1821 πρωτοβουλία μιας περιθωριακής ελίτ;

Σπύρος Λαβδιώτης

Η Επανάσταση του 1821 επιχείρησε ένα δύσκολο και ένδοξο εγχείρημα, «να διώξει από την Ελλάδα μια ξένη και αλλόθρησκη φυλή, η οποία την είχε αιχμαλωτίσει εδώ και αιώνες με τα όπλα και τη θεωρούσε μέχρι τέλους αιχμάλωτη υπό την εξουσία της». 1 Ο σκοπός του επαναστατικού αγώνα του ’ 21 ήταν ιερός, το είχε διακηρύξει ενώπιον Θεού και ανθρώπων ότι είχε οπλιστεί για να συντρίψει τον οθωμανικό ζυγό και να αναδείξει τον εθνισμό και την ανεξαρτησία της υπόδουλης Ελλάδος: 

« Εν ονόματι της Αγίας και Αδιαιρέτου Τριάδος Το Ελληνικόν Έθνος, το υπό τήν φρικώδη οθωμανικήν δυναστείαν, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυρρανίας, και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον διά των νομίμων παραστατών του, εις Εθνικήν συνηγμένων Συνέλευσιν, ένώπιον Θεού και άνθρώπων, την Πολιτικήν αύτού Ύπαρξιν και Ανεξαρτησίαν. Εν Επιδαύρω την α’ Ιανουαρίου έτει αωκβ’ και Α’ της Ανεξαρτησίας». Διακήρυξη του Προσωρινού Πολιτεύματος της Ελλάδος 2 

H Επανάσταση του 1821 ήταν πόλεμος εθνικός, ένας γενικός ξεσηκωμός των υπόδουλων Ελλήνων κατά του Οθωμανού δυνάστη για ελευθέρια και αυτοδιάθεση και όχι μια επανάσταση μιας «περιθωριακής ελίτ». 3

II Ιωβηλαίο: Επέτειος Διαγραφής Χρεών και Διακήρυξη της Ελευθερίας

Σπύρος Λαβδιώτης

Τα επιχειρήματα γύρω από το χρέος έχουν την ύπαρξή τους τουλάχιστον εδώ και πέντε χιλιάδες χρόνια 1 και στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας των κρατών και αυτοκρατοριών έχει δηλωθεί στους περισσότερους ανθρώπους ότι αυτοί χρωστούν, είναι χρεώστες. 2 Εδώ και χιλιάδες χρόνια, η πάλη μεταξύ των πλουσίων και φτωχών έχει πάρει κατά κύριο λόγο τη μορφή συγκρούσεων μεταξύ πιστωτών και οφειλετών. Οι συγκρούσεις οδήγησαν σε δουλεία λόγω χρεών, κατασχέσεις αγρών και σπιτιών, αμνηστίες, ανάκτηση περιουσιών, αποζημιώσεις, κατασχέσεις προβάτων κι αμπελιών και, σε πωλήσεις οφειλετών μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους ως σκλάβους.
Όταν κάποιος εξετάζει την ιστορία του χρέους το τι ανακαλύπτει είναι ότι ένα μεγάλο μέρος του σύγχρονου λεξιλογίου μας της ηθικής και θρησκευτικής γλώσσας, αναδύθηκε αρχικά απευθείας από τη διαμάχη μεταξύ οφειλετών και πιστωτών. Οι πιο προφανείς λέξεις είναι, εξιλέωση “redemption”, το ξεκαθάρισμα (διευθέτηση των λογαριασμών) “reckoning”, εξ ου η μέρα της Κρίσης “ the day of Judgment”. Και υπό ευρεία έννοια, ελευθερία “freedom”, συγχώρεση “forgiveness”, και αμαρτία “sin”. Ο ερευνητής επίσης παρατηρεί τις τακτικές λαϊκές εξεγέρσεις με την καταστροφή των γραπτών καταγραφών των χρεών, είτε είναι ταμπλέτες, πάπυροι ή λογιστικά βιβλία. Κι όπως αναφέρει ο Finley στο κλασικό του βιβλίο, Η Αρχαία Οικονομία, 3 οι φτωχοί εξεγέρθηκαν είτε για πλήρη πολιτικά δικαιώματα ή να ασκήσουν το αιώνιο επαναστατικό πρόγραμμα της αρχαιότητας που ήταν « Διαγραφή Χρεών και Αναδιανομή της Γης».

Ιωβηλαίο : Επέτειος Διαγραφής Χρεών και Διακήρυξη της Ελευθερίας

Σπύρος Λαβδιώτης

Η ιστορία κινείται αργά, και εν συνεχεία αιφνιδίως. Η σημερινή απρόσμενη κρίση του κορωνοϊού μας έχει ωθήσει σε έναν έντονο ρυθμό και μέσα σε λίγους μήνες η πανδημία έχει μεταβάλει ολότελα τους πολιτικούς ορίζοντες παγκοσμίως. Ο ρυθμός των γεγονότων έχει επιταχυνθεί ραγδαίως, με τα πρόσφατα περιστατικά να είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά καθώς η πορεία τους είναι σχεδόν αδύνατον να προβλεφθεί. 

Ο κορωνοϊός έχει θέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε οδυνηρή κατάσταση και η κυβέρνηση επιβαρύνεται με τρις δολάρια χρέη για να αντιμετωπίσει την κατάρρευση της οικονομίας, ενώ οι απολύσεις του εργατικού δυναμικού έχουν υπερβεί τα 26 εκατ. άτομα. Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμέτωπη με όλες τις αδυναμίες της, παρακμή, εγωπάθεια και δειλία, με υποκρισία και κούφια σλόγκαν προσπαθεί να επιλύσει τα προβλήματα με πολιτικές που δεσμεύουν τα κράτη- μέλη σε νέα δάνεια. 

Το πρόβλημα των χρεών που αυξάνονται γρηγορότερα από την οικονομία λόγω του τόκου έχει αναγνωριστεί από κάθε κοινωνία. Η δυναμική των μαθηματικών του ανατοκισμού του τόκου ωθεί σε εκθετική αύξηση των χρεών και η υπερβολική αυτή αύξηση έχει ιστορικώς οδηγήσει σε κοινωνικές εξεγέρσεις και ανισότητες του πλούτου, ολίγων πλουσίων και πολλών φτωχών και καταχρεωμένων.

Η Αλήθεια είναι Επίσημα Έξω : Μέρος 10ο : Η Ίδρυση της Τράπεζας της Αγγλίας

Σπύρος Λαβδιώτης

Διαβάστε επίσης Πρώτο , Δεύτερο ,Τρίτο ,Τέταρτο ,
Πέμπτο ,Έκτο ,Έβδομο,Όγδοο και Ένατο μέρος .

Ιστορικώς η σχέση του κράτους και των τραπεζών υπήρξε στενότατη μέσω της χρηματοδότησης των δαπανών του κράτους από τις τράπεζες, ιδίως των εκτάκτων αναγκών για τη διεξαγωγή πολέμων. Η ξακουστή Τράπεζα της Αγγλίας ως παγκόσμια κεντρική τράπεζα την εποχή της πρωτοκαθεδρίας της Μεγάλης Βρετανίας, εισήγαγε τον ιδιόμορφο συνεταιρισμό μεταξύ των τραπεζών και των πολιτικών. Αρχικώς, η αθέτηση κρατικών δανείων υπήρξε η θεμελιώδης αιτία της κατάρρευσης τραπεζικών οίκων στην εποχή του Μεσαίωνα. Όμως, με την πάροδο του χρόνου η σχέση πιστωτή - οφειλέτη προοδευτικά άρχισε να αντιστρέφεται και με την ίδρυση της Τράπεζας της Αγγλίας το κράτος πλέον οριστικά μετετράπη σε δανειστή ‘εσχάτης ανάγκης’ των ιδιωτικών εμπορικών τραπεζών. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα του περασμένου αιώνα το αποτελεί η στήριξη με ιδιαίτερο ζήλο του τραπεζικού συστήματος από τις δημοκρατικές κυβερνήσεις στη διάρκεια της Μεγάλης Κρίσης της δεκαετίας του 1930. 

Εμφανώς, η παρούσα παγκόσμια χρηματιστηριακή κρίση που προκλήθηκε από την πανδημία του κορωνοϊού η οποία είναι σε εξέλιξη, αλλά και η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, που μετέτρεψε την Ελλάδα σε δουλοπαροικία χρέους, σηματοδοτεί ένα άλλο ηχηρό παράδειγμα ότι η αιτιώδης συνάφεια έχει πλέον οριστικά αντιστραφεί. Έτσι, ενώ στο παρελθόν ο μεγαλύτερος κίνδυνος των τραπεζών προέρχονταν από το κράτος - έθνος, στη σημερινή εποχή ο μεγαλύτερος κίνδυνος της βιωσιμότητας των κρατών προέρχεται από τις τράπεζες. Πως προκλήθηκε αυτή η σημαντική αλλαγή; 

Η Αλήθεια είναι Επίσημα Έξω: Οι Τράπεζες δημιουργούν Χρήμα από το Τίποτε : Μέρος 9o

Σπύρος Λαβδιώτης

Διαβάστε επίσης Πρώτο , Δεύτερο ,Τρίτο ,Τέταρτο ,
Πέμπτο ,Έκτο ,Έβδομο και Όγδοο μέρος

Συνεχίζουμε τη δημιουργία του χρήματος από τις τράπεζες με οδηγό το motto, «η μελέτη του χρήματος πιο πολύ από κάθε τομέα της οικονομίας, είναι αυτός που χρησιμοποιείται η περιπλοκότητα για να αποκρύψει την αλήθεια ή να την αποφύγει και όχι να την αποκαλύψει». 1 Κι όπως είδαμε στο 8ο άρθρο, η απόκρυψη της αλήθειας συνεχίζεται ακάθεκτος με την παραπλανητική πρακτική των τραπεζών να ονομάζουν ‘καταθέσεις’ τη συνύπαρξη των πραγματικών μετρητών των πελατών με τις πιστώσεις των ιδίων επενδύσεων και δανείων των τραπεζών, οι οποίες δημιουργούνται ex nihilo.

Εν ολίγοις, όταν οι πελάτες μιας τράπεζας καταθέτουν τις αποταμιεύσεις ή τις εισπράξεις τους, η τράπεζα παραλαμβάνει τα χρήματα και έναντι αυτών πιστώνει τα αντίστοιχα ποσά στο λογαριασμό τους με λογιστικές εγγραφές ηλεκτρονικού χρήματος. Οι περισσότεροι από εμάς είχαμε στα χρόνια της παιδικής ηλικίας μια piggy bank, το γουρουνάκι, τον κουμπάρα μας, όπου τοποθετούσαμε μικρά ποσά χρήματος, τα δίφραγκα και τάλιρα, για ασφάλεια μέχρι να τα χρειαστούμε για αγορές στο μέλλον. Η συνήθεια αυτή να κρατούμε τα χρήματα σε ασφαλές μέρος, ένα είδος κουτιού, να είναι έτοιμα για μια ‘βροχερή μέρα’ διατηρείται και στην ώριμη ηλικία.

Η Αλήθεια είναι Επίσημα Έξω: Οι Τράπεζες δημιουργούν Χρήμα από το Τίποτε : Μέρος 8ο

Σπύρος Λαβδιώτης

Διαβάστε επίσης Πρώτο , Δεύτερο ,Τρίτο ,Τέταρτο , Πέμπτο ,Έκτο και Έβδομο μέρος

Όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο, Μέρος 7ο , η Ομοσπονδιακή Τράπεζα Αποθεματικού του Σικάγου, με παρρησία αναγνώρισε - μάλιστα από το 1961 - ότι οι ‘καταθέσεις’ αυξάνονται με το ποσό των δανείων που χορηγούνται από τις τράπεζες, αλλά οι ακαδημαϊκοί του κυρίαρχου οικονομικού ρεύματος συνεχίζουν να το αγνοούν. Το γεγονός ότι ο λογαριασμός με την επωνυμία ‘καταθέσεις’ στεγάζει κάτω από την ίδια οροφή τις πραγματικές καταθέσεις, τα μετρητά (cash) των πελατών, τις επενδύσεις των τραπεζών και τα δάνεια δημιουργεί φοβερή σύγχυση και παραπλάνηση του κοινού. Κι αυτό, διότι οι επενδύσεις των ιδίων τραπεζών και τα δάνεια τα οποία χορηγήθηκαν από τις τράπεζες, αποτελούν δημιούργημα πιστωτικού χρήματος από λεπτό αέρα. Το φαινόμενο της ανάμιξης ετερόκλητων στοιχείων στο λογαριασμό ‘καταθέσεις’ είναι πηγή μεγάλης παρανόησης, διότι σχεδόν όλος ο κόσμος πιστεύει ότι είναι μετρητά.

Είναι λοιπόν αναμενόμενο ο αναγνώστης ψυχολογικά να αποσταθεροποιηθεί και να βρίσκεται σε κατάσταση αμηχανίας όταν αυτό που πίστευε επί δεκαετίες και είχε την πεποίθηση ότι οι ‘καταθέσεις’ είναι πραγματικές καταθέσεις, μετρητά των πελατών, δεν είναι αληθές. Αλλά ένα πλέγμα πραγματικών και εικονικών καταθέσεων. Ως εκ τούτου, είναι φυσιολογικό ο προσεκτικός αναγνώστης να υποστεί το σύνδρομο της γνωστικής δυσαρμονίας (Cognitive Dissonance), να βλέπει τις λέξεις και τους αριθμούς και να μην πιστεύει ότι τα βλέπει σωστά, ότι κάποιο λάθος έχει γίνει.

Η Αλήθεια είναι Επίσημα Έξω: Οι Τράπεζες δημιουργούν Χρήμα από το Τίποτε : Μέρος 7o

Σπύρος Λαβδιώτης

Διαβάστε επίσης Πρώτο , Δεύτερο ,Τρίτο ,Τέταρτο , Πέμπτο και Έκτο μέρος

Η «άωρος» ένταξη της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ σε ηλεκτρονική μορφή το 2001, άλλαξε άρδην τη φυσιογνωμία, τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας και τη ζωή του λαού μας, καθώς αποδεσμεύτηκαν οι δυνάμεις του αχαλίνωτου καπιταλισμού. Το τραπεζικό σύστημα με επευφημίες και πανηγυρισμούς, όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο, άνοιξε τα πτερά στους τέσσερις ορίζοντες μέσω της ενιαίας πλατφόρμας του ευρώ. Ωστόσο, αντί να απελευθερώσει τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας απελευθέρωσε τις δυνάμεις των ελληνικών τραπεζών, οι οποίες ξεφάντωσαν σε χορηγήσεις δανείων στον ιδιωτικό τομέα μέσω πιστωτικού χρήματος από λεπτό αέρα. Έτσι, δημιουργήθηκε η μεγαλοπρεπής φούσκα χρέους των € 480 δις, υπό μορφή αντεστραμμένης πυραμίδας. 

Είναι πράγματι δύσκολο να το συλλάβει ο κοινός νους ότι τα βασικά κεφάλαια επάνω στα οποία στηρίζονταν η γιγαντιαία πυραμίδα χρέους για το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας, ήταν περίπου € 8 δις 1 και πρέπει ο αναλυτής να κοιτάξει επανειλημμένα τους αριθμούς για να διαπιστώσει ότι δεν έχει υποστεί το σύνδρομο γνωστικής δυσαρμονίας. Κι ακόμη πιο δύσκολο είναι να πιστέψει ότι το ταμείο (cash) του συνόλου των ελληνικών τραπεζών, ήταν €2.6 δις τέλη 2008.2 Ναι, σωστά βλέπετε, € 2.6 δις σε μετρητά! Γιατί το cash δεν αποδίδει εισόδημα και… κατέστρεψαν την ελληνική κοινωνία για δεκαετίες. 

Η Αλήθεια είναι Επίσημα Έξω: Οι Τράπεζες δημιουργούν Χρήμα από το Τίποτε : Μέρος 6o

Σπύρος Λαβδιώτης

Διαβάστε επίσης Πρώτο , Δεύτερο ,Τρίτο ,Τέταρτο και Πέμπτο μέρος

Το θέμα της χρηματοπιστωτικής κερδοσκοπίας έχει απασχολήσει σοβαρά την κοινή γνώμη μετά την κρίση του 2008, όπου η δύνη του κυκλώνα συμπαρέσυρε και τις ελληνικές τράπεζες 1 οι οποίες είχαν δημιουργήσει μια μεγαλοπρεπή φούσκα χρέους. Η φούσκα, όπως είδαμε στο 5ο μέρος, είχε έναν περίεργο σχηματισμό αντεστραμμένης πυραμίδας. Αυτή απαρτίζετο από περιουσιακά στοιχεία αξίας € 490 περίπου τα οποία στηρίζονταν σε ίδια κεφάλαια γύρω στα € 8 δις, ενώ το υπόλοιπο παθητικό συνίστατο από διάφορα στρώματα χρέους συνολικού ποσού € 480 δις περίπου. Τουτέστιν, η πυραμίδα ανήρχετο στο 200% του ΑΕΠ2008 (€ 243 δις) της ελληνικής οικονομίας!

Το απρόσμενο, σύμφωνα με την επικρατούσα νεοφιλελεύθερη οικονομική σκέψη, όμως συνέβη και η επιβλητική φούσκα της πρόσκαιρης ευημερίας κτισμένη επάνω σε ένα πελώριο χρέος έσκασε. Και ανάμεσα στα συντρίμμια της θάφτηκαν τεράστιες περιουσίες, είτε αυτές αφορούσαν χρηματιστηριακές αξίες, είτε κατασχέσεις ακίνητης περιουσίας, είτε το φιάσκο των παραγώγων, ή πακέτα διάσωσης μιας πανικόβλητης ελληνικής κυβέρνησης. 

Ωστόσο, πίσω απ’ αυτή τη φοβερή πανωλεθρία όπου τις καταστροφικές της συνέπειες τις βιώνουμε για μια ολόκληρη δεκαετία χωρίς φως στο τέλος του τούνελ, ενεδρεύει η λέξη «κερδοσκοπία» και η μεγαλειώδης δημιουργία της, η «φούσκα». Όμως, η δημιουργία της μεγαλοπρεπούς τραπεζικής φούσκας προϋποθέτει την ύπαρξη μιας κερδοσκοπικής άνθισης σε χρηματοπιστωτικές επενδύσεις η οποία οδηγήθηκε από παράλογη συμπεριφορά που περιγράφεται ως «μανία».

Η Αλήθεια είναι Επίσημα Έξω: Οι Τράπεζες δημιουργούν Χρήμα από το Τίποτε : Μέρος 5o

Σπύρος Λαβδιώτης

Διαβάστε επίσης το Πρώτο , Δεύτερο ,Τρίτο και Τέταρτο μέρος

Στο περιηγούμενο άρθρο, Τέταρτο μέρος , είδαμε ότι οι ελληνικές τράπεζες ξεκίνησαν μια ριψοκίνδυνη εκστρατεία για την κατάκτηση μεγαλυτέρου μεριδίου της αγοράς με γνώμονα τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Υπό την αιγίδα των ευρωπαϊκών αρχών οι οποίες ασπάζονται με ευλάβεια τις αρχές της laissez - faire και είναι υπέρμαχες του αχαλίνωτου καπιταλισμού, επέκτειναν χωρίς σύνεση και περισυλλογή τις δραστηριότητες τους εκτός της ελληνικής επικράτειας στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, σε 16 χώρες!

Το αποτέλεσμα, να κτίσουν μια μεγαλοπρεπή αντεστραμμένη πυραμίδα χρέους που η ευμεγέθη βάση ατενίζοντας τον ουρανό άγγιζε τα € 490 δις περιουσιακών στοιχείων (200 % του ΑΕΠ 2008 της Ελλάδος), στηριζόμενη σε βασικά κεφάλαια € 8 δις περίπου. 1 Μια σχέση υπερβολική και επικίνδυνη συγκρινόμενη με κριτήριο τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ο δανεισμός των τραπεζών σε σχέση με το ΑΕΠ 2008 ήταν μικρότερος του 100%. 2 Επικίνδυνη, διότι τα € 480 δις περίπου αποτελούνταν από διάφορα στρώματα χρέους. Κι όταν η πεταλούδα του στροβιλισμού έκανε την εμφάνιση της στον ουρανό της Αθήνας στα τέλη 2008, η πυραμίδα άρχισε να κλυδωνίζεται και τα πρώτα στρώματα χρέους άρχισαν να καταρρέουν. Εξ ου και η ενίσχυση των € 28 δις με το νόμο 3723/2008.3

Η Αλήθεια είναι Επίσημα Έξω: Οι Τράπεζες δημιουργούν Χρήμα από το Τίποτε : Μέρος 4ο

Σπύρος Λαβδιώτης

Διαβάστε επίσης το Πρώτο  , Δεύτερο και Τρίτο μέρος

Είναι θεμελιώδες να κατανοήσουμε ότι οι εμπορικές τράπεζες δεν παίρνουν τις υπάρχουσες καταθέσεις των αποταμιευτών και τις δανείζουν στους δανειολήπτες όπως πολλά οικονομικά εγχειρίδια διαιωνίζουν αυτόν τον μύθο ακόμη και σήμερα - αλλά δημιουργούν πιστώσεις και νέο χρήμα ex nihilo. Κι όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο, αυτή ήταν η ετυμηγορία του πρώην επικεφαλής της Αρχής Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών της Αγγλίας (FSA) και μέλους του Βρετανικού Κοινοβουλίου, Λόρδου Adair Turner. 

Ως προεδρεύων επί μια πενταετία (2008- 2013) της FSA , ο Turner, απέκτησε άμεση εμπειρία στην περίοδο κατάρρευσης και χρεοκοπίας σημαντικών τραπεζών του Ηνωμένου Βασιλείου και είδε με τα ίδια του τα μάτια πως οι τράπεζες δημιουργούν χρήμα. Στην πραγματικότητα την περίοδο της κρίσης, οι Αγγλικές τράπεζες κρατούσαν μόνο £ 1.25 σε αποθεματικά για κάθε £ 100 που εξέδιδαν ως πίστωση, 1 δηλαδή, μια εξωφρενική μόχλευση χρηματοδότησης 80 φορές υπεράνω των διαθέσιμων κεφαλαίων. 

Το αποτέλεσμα αναφέρει ο Adair Turner στο βιβλίο του « Μεταξύ Χρέους και του Διαβόλου» (2016), ήταν να χρειάζονται μείζονος σημασίας τράπεζες της Αγγλίας ‘ενέσεις’ δημόσιων κεφαλαίων για να διασωθούν. Η κυβέρνηση κατέληξε να κατέχει το 85% της Royal Bank of Scotland και 45% της Lloyds Bank Group.

Η Αλήθεια είναι Επίσημα Έξω: Οι Τράπεζες δημιουργούν Χρήμα από το Τίποτε : Μέρος 3o

Σπύρος Λαβδιώτης

Διαβάστε επίσης το Πρώτο Μέρος και το Δεύτερο Μέρος

Στη νεαρή Δημοκρατία των Ηνωμένων Πολιτειών στις αρχές του 19ουαιώνα, όπου το προεξέχον χαρακτηριστικό ήταν η εμμονή με το χρήμα, η ίδρυση μιας τράπεζας πρόσφερε τη μεγάλη ευκαιρία εκπλήρωσης του ονείρου, της απόκτησης πλούτου. Κι όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο, επίδοξοι ‘τραπεζίτες’, χωρίς ηθικούς φραγμούς, αλλά με την οξεία όραση και κινητικότητα της λύγκας ίδρυσαν το περιβόητο wildcatbanking, που η ιστορία του ίσως να τρόμαξε τις ήμερες γάτες φίλων του διαδικτύου.

Στο ανεξέλεγκτο σύστημα των «ελεύθερων τραπεζών» της εποχής εκείνης, ο συλλογισμός ήταν απλός. Αντί να ληστέψεις μια τράπεζα και να διατρέξεις τον κίνδυνο να φυλακιστείς, γιατί δεν ιδρύεις μια τράπεζα που δημιουργεί χρήμα από το τίποτε: το τυπώνεις, το διακοσμείς με έγχρωμες φιγούρες για εντυπωσιασμό και το πασάρεις σε ένα ευκολόπιστο κοινό γεμάτο αγωνίες, ξεριζωμένο από την φεουδαρχική Ευρώπη. Και στη συνέχεια… εάν σπάσει ο διάολος το πόδι του και αποκαλυφθεί η απάτη, τότε την ληστεύεις, και εξαφανίζεσαι με τα λάφυρα στην άγρια φύση της νέας Ηπείρου.

Η Αλήθεια είναι Επίσημα Έξω: Οι Τράπεζες δημιουργούν Χρήμα από το Τίποτε - Μέρος 2ο

Σπύρος Λαβδιώτης

Διαβάστε το Πρώτο Μέρος

Εξ αιτίας των δραματικών γεγονότων και συνεπειών της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, όπου το τραπεζικό σύστημα κι από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, Αμερικής και Ευρώπης, κατέρρευσε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, αναζωογονήθηκε το δημόσιο ενδιαφέρον γύρω από τις λειτουργίες και τις μεθόδους των τραπεζών.

Ακόμη και τώρα μετά από μια δεκαετία από την κορυφή της κλιμάκωσης της μεγαλύτερης χρηματοπιστωτικής κρίσης που ο κόσμος έχει δει ποτέ, [1] καμία χώρα δεν το βρίσκει εύκολο να αποδράσει από την καταστροφή που προκάλεσε η απροσδόκητη – σύμφωνα με την επικρατούσα οικονομική άποψη – συντριβή των τραπεζών το 2008. Πόσο μάλλον η Ελλάδα, όπου οι ευρωπαϊκές αρχές με τη συναίνεση των Ελλήνων πολιτικών, χωρίς αιδώ, βάφτισαν τις τεράστιες ζημιές των ‘ελληνικών’ τραπεζών και μέρος ζημιών των τραπεζών χωρών του Ευρωσυστήματος, Ελληνικό Δημόσιο Χρέος. [2]

Η Αλήθεια είναι Επίσημα Έξω: Οι Τράπεζες δημιουργούν Χρήμα από το Τίποτε

Σπύρος Λαβδιώτης

Ας το επαναλάβουμε ακόμη μια φορά, πρέπει να το κάνουμε, γιατί αυτό είναι σωστό: οι εμπορικές τράπεζες δεν δανείζουν τις καταθέσεις των πελατών τους, δεν είναι διαμεσολαβητές μεταξύ αποταμιευτών και δανειοληπτών. Οι καταθέσεις των πελατών δεν δημιουργούν τα δάνεια· τα δάνεια δημιουργούν τις καταθέσεις.

Οι τράπεζες έχουν το μοναδικό προνόμιο της δημιουργίας του χρήματος, του αίματος ζωής της οικονομίας, και το δημιουργούν από το τίποτε, ex nihilo. Δεν είναι χρηματοοικονομικοί διαμεσολαβητές που συλλέγουν υπάρχουσες αποταμιεύσεις και τις κατανέμουν στην οικονομία όπως οι άλλοι μη – τραπεζικοί πιστωτικοί οργανισμοί.

Η εξέχουσα λειτουργία των τραπεζών είναι η παροχή χρηματοδότησης, ήτοι η δημιουργία νέας νομισματικής αγοραστικής δύναμης μέσω της χορήγησης δανείων, για έναν οικονομικό παράγοντα που είναι ταυτόχρονα το ίδιο άτομο, ο δανειολήπτης και ο καταθέτης. Αυτή είναι η αλχημεία του τραπεζικού μυστηρίου, η μαγεία της μεταμόρφωσης του δανείου σε περιουσιακό στοιχείο μέσω λογιστικών εγγραφών.

Κυρίαρχος όποιος ελέγχει την έκδοση του χρήματος

Γράφει ο Σπύρος Λαβδιώτης

«Ας μου επιτραπεί να εκδώσω και να ελέγξω το χρήμα του έθνους και δεν με ενδιαφέρει ποιος θεσπίζει τους νόμους». Η επίκαιρη αυτή ρήση του παλαιού μεγαλοτραπεζίτη Άρτσιμπαλντ Ρότσιλντ είναι επίκαιρη σήμερα όσο ποτέ άλλοτε. Η διαδικασία με την οποία το χρήμα δημιουργείται στη σύγχρονη εποχή είναι πλήρως εσφαλμένως αντιληπτό από το ευρύ κοινό.

Υπάρχει ένας καλός λόγος γι’ αυτό: οι κυβερνήσεις σήμερα αντί να εκδίδουν οι ίδιες το εθνικό τους νόμισμα, με το ισχύον νομισματικό σύστημα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, το χρήμα το δημιουργούν οι τράπεζες από το τίποτε και το δανείζουν με τόκο στις κυβερνήσεις για να καλύψουν τις δημοσιονομικές τους ανάγκες. Το παιχνίδι προπετάσματος καπνού και καθρεπτών

Σήμερα η συζήτηση γύρω από το θέμα ποιος πρέπει να δημιουργήσει την προσφορά του χρήματος στην οικονομία ενός κράτους σπανίως κάνει την εμφάνιση της, διότι είναι η εστία ενός υψηλού βαθμού εκλεπτυσμένης καμπάνιας μιας μακροχρόνιας παραπληροφόρησης που διαπερνά την ακαδημία, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τους εκδοτικούς οίκους. Ως συνέπεια, πολύ λίγοι πολίτες συνειδητοποιούν ότι η έκδοση του εθνικού νομίσματος απευθείας από την κυβέρνηση- ελεύθερο από χρέος- είναι πράγματι ένα σοβαρό θέμα για δημόσια συζήτηση.